İstanbul’un en önemli ve tarihi yapıları arasında yer alan Dolmabahçe Sarayı, İstanbul Boğazı’nın en güzel yerinde yer alıyor. Tıpkı Topkapı Sarayı gibi en önemli ve en çok ziyaret edilen turistik yerler arasında bulunan yapı, mimarisi ile mutlaka görülmesi gereken yerler arasında bulunuyor. 110.000 metrekarelik alana kurulu olan yapı 1839 – 1861 yılları arasında Sultan Abdülmecid tarafından yapılmıştır.
Sarayın inşasına Haziran 1843 yılında başlanmış ve yapımı yine Haziran ayında 1856 yılında kullanıma açılmıştır. 1856 yılından 1924 yılına kadar Saray 6 padişaha ve son Osmanlı Halifesi Abdülmecid Efendiye ev sahipliği yapmıştır. Daha sonra ise Cumhurbaşkanlığı makamı olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk 1927 ve 1938 yılları arasında tüm çalışmalarını Dolmabahçe Saray‘ında yürütmüş ve burada vefat etmiştir. Sonraki dönemlerde ise 1984 yılından sonra Müze ve Saray olarak ziyarete açılmıştır.
Dolmabahçe Sarayı Bölümleri
İhtişamı ve mimari yapısı ile göz dolduran Dolmabahçe Sarayı içerisinde birkaç köşk ve bahçe bulunmaktadır. Saray inşasından sonra bahçesine başka yapılarda inşa edilmiş ve büyük önem kazanmıştır.
Saray üç ayrı bölümden oluşmaktadır;
- Selamlık
- Tören Salonu
- Harem Bölümü
Tüm bölümler padişahlar tarafından özel yaşamları ve devlet işleri için ayrı olarak kullanılıyordu.
Selamlık Bölümü ( Mâbeyn-i Hümâyûn )
Selamlık bölümü adı verilen bu bölümde devletin yönetim işleri yürütülüyordu. Devletin tüm önemli işleri ve önemli ziyaretler burada yapılıyordu. Salon girişinde bulunan muhteşem avize, Hereke halısı en dikkat çeken eşyalar arasında bulunuyor. Üst kata çıkarken kullanılan merdiven, dış ülkelerin elçilerinin ağırlandığı Süfera Salonu, Kırmızı Oda ve Zülvecheyn salonu selamlık bölümünün en dikkat çeken yapıları arasında yer alıyor. Bu eserleri mutlaka gezip görmeniz gerekiyor.
Zülvecheyn Salonunda Halife Aldülmecid’e ait olan kütüphane, müzik odası ve Mabeyn Hünkar Hamamına geçişler yer alıyor. Saray’ın Selamlık bölümünde ayrıca Osmanlı Sultanlarının kullanmış oldukları değerli eşyalar bulunuyor. Şuan müze olarak kullanılan Değerli Eşyalar Sergi Salonunda Sultanların kullandığı, gümüşleri, porselen ve küçük eşyaları görebilirsiniz.
Muâyede – Tören Salonu
Padişahların özel yaşamlarını sürdürdükleri, kubbeli salon olarak bilinen Muâyede salonu ihtişamı ile göz kamaştırıyor. Ziyaretçilerin hayran kalacağı mekan, dünyanın en büyük Taht Odası olarak bilinmektedir. Tören Salonu Padişahların tüm önemli kutlamaları ve törenleri gerçekleştirdiği salondur.
Harem Bölümü
Saray içerisinde bulunan Harem bölümü, saraydan ayrı bir bölümdür. Saray’ın en önemli bölümlerinden biri olan Harem kısmı beş büyük salondan oluşmaktadır. En büyük ve en önemli salonlardan Mavi ve Pembe salon ikinci katta yer alan salonlardan Mavi salon padişahların harem halkıyla bayramlaştığı yer, Pembe salon ise harem halkının günlük olarak kullandığı yerdir.
Saray içerisinde bulunan Harem bölümü sarayın üçte ikisinden oluşuyor. Harem bölümünde dinlenme ve yaşama odaları bulunuyordu. Muhtelif salonlar, Valide Sultan’a ayrılmış daireler, Sultanların eşleri, şehzadeler, kızları ve diğer çalışan görevlilerin yatak odaları bulunuyor. Çalışma ve yatak odalarından oluşan bu bölümde Cumhuriyetin kuruluşundan sonra Atatürk’ün çalışma ve yatak odaları bulunmaktaydı.
Atatürk’ün Vefat Ettiği Oda
Bilindiği üzere Atatürk yaşamını Dolmabahçe sarayında yitirmiştir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk 10 Kasım günü 1938 yılında saat 09:05’de bu sarayda vefat etmiştir.
Sarayda bu alan halen koruma altındadır. Atatürk öldükten sonra yatağı, Türk bayrağı ile örtülmüş ve sarayda bulunan tüm saatler öldüğü saatte durdurulmuştur.
Dolmabahçe Sarayı Saat Müzesi
Dolmabahçe Sarayı şuan ziyaretçileri için müze olarak kullanılmaktadır. Haren bölümü ziyaretçilere açık olan yerler arasında bulunuyor. Harem kısmının bahçesinde ise Milli Saraylar Saat Koleksiyonundan önemli parçalar sergilenmektedir.
Üç bölümden oluşan Saat Müzesinde İngiliz, Fransız ve Osmanlı ustalarının yapmış olduğu çok önemli ve özel saatler yer almaktadır. Bu saatleri Saray ziyaretinde görebilirsiniz.
Has Bahçe
Zamanında has bahçe olarak kullanılan Dolmabahçe Sarayı zamanla padişahların yaptırdıkları yapılar ile dolmaya başlamıştır. Padişahların yaptırmış olduğu bilinen ilk yapı 2. Selim’e ait olan beyaz köşktür.
Koyun doldurulmasından sonra yapıldığı sanılan bu köşk Saray’ın iç kısımlarında yer almaktadır. Daha sonra ise 1. Ahmed, VI Mehmed, III. Ahmed ve 1. Mahmud tarafımdan kıyıya yakın yapılan köşkleri bulunmaktadır.
Kuş Hastanesi Camlı Köşk
Tarihi Saray’da Mehmed Reşad dönemine ait olan Kuşluk, Kuş Köşkü, Camlı Köşk ve Kuş Hastanesi bulunuyordu. Yapılan restore ile bu yapılar orijinal fonksiyonlarına kavuşturularak, Sarayın ana mekanı ile Camlı Köşk kısmına bağlayan koridor sergilerin açıldığı sanat merkezi haline dönüştürülmüştür.
Bu bölümün alt katı ise kuş resimleri ve fotoğraflarının yer aldığı galeri olarak kullanılmaya başlanmıştır. Saray içerisinde bulunan tüm mekanlar restore edilerek ziyaretçilerine açılmış durumdadır. Milli Saraylar Sempozyumu sonrasında alınan karar ile Dolmabahçe Sarayı tarihi kimliğine yaklaşarak koruma altında ziyaretçilerini kabul etmektedir.
Saray’ın Ana Yapısı
Saray’ın bilindiği üzere 3 önemli yapısı bulunmaktadır. Selamlık, Haremlik ve Tören Salonlarında batı mimari etkileri görülse de Türk yapı tarzına da büyük ölçüde rastlanmaktadır. Saray bodrumu ile 3 kattan oluşmaktadır. Kırk altı salonu ve 285 odası bulunmaktadır.
Saray’ın iç duvarları tuğladan, duş duvarları ise Marmara adasından çıkarılan beyaz mermerlerden yapılmıştır. Döşemeleri ahşap olan Saray’ın asıl giriş yeri saat kulesi tarafında bulunan kapıdır. Bu kapıdan hariç 10 kapısı daha bulunmaktadır. Saray’ın iç kısımları yapımında somaki ve su mermerleri kullanılmıştır.
Dünyanın en ünlü salonları arasında gösterilen Muâyede salonu 1800 metrekaredir. Yapılan yan ilaveleri ile ise bu ölçü 2250 metrekareye yükselmiştir. Salonun kubbesi 56 sütun üzerine oturtulmuş ve 36 metre yüksekliğe sahiptir. Sarayın döşemelerinde ise dünyanın en büyük ve görkemli taban halıları bulunmaktadır.
Bahçeler
Dolmabahçe Sarayı çok geniş bir yeşil alan içerisindedir. Özellikle yaz aylarında muhteşem bir görüntüye kavuşan saray bahçeleri, özel sanat eserleriyle dolmaktadır. İstanbul’da pek rastlanmayan egzotik bitkiler ile süslü olan saray Hasbahçe, Mabeyn Bahçesi ve Selamlık Bahçeleri yer almaktadır.
Sarayda bulunan Kuşluk Bahçesi içerisindeki çiçekleri, ağaçları ile oldukça görkemli, ayrıca sarayda sülün, papağan, muhabbet kuşları, tavus kuşları gibi kümes hayvanları bulunuyor.
Harem bahçesinde bulunan havuz görkemi ve geometrik yapısı ile dikkat çekiyor ve haremin kara bölümünde yer alıyor. Hareme giriş kısmında bulunan kafe bahçenin keyfin sürmek isteyenler için en güzel mekan.
Şehzadeler Bölümü
Dolmabahçe Sarayı Beşiktaş tarafında bugün Resim Heykel Müzesine ev sahipliği yapan ayrı bir bina girişi bulunuyor. Bu müze 1937 yılında Atatürk’ün emri ile kurulmuştur. Türkiye’nin en güzel, güzel sanatlar müzesi olma özelliğini taşıyan yapı 1856 yılında Veliaht dairesi olarak kullanılıyordu.
Kapılar
Saray kapıları ile oldukça ünlüdür. Hem kara hem de deniz tarafında muhteşem kapılar bulunmaktadır.
Günümüzde saraya girmek için kullanılan;
- Saltanat Kapısı
- Hazine Kapısı
- Bendegn Kapısı
- Kuşluk Kapısı
- Valide Kapısı
- Harem Kapısı
- Vezir İskele Kapısı
Sarayın görkemli kapıları arasında bulunmaktadır. Şimdilerde kullanılan beş adet kapıdan ortada olan kapı, Saltanat Deniz Kapısı olarak adlandırılmıştır.
