İstanbul‘u ziyaret eden her ülke insanı, şehrin doğal ve mimari güzelliklerine hayran kalmaktadır. Yurt dışında Blue Mosque adıyla bilinen Sultanahmet Camii, hiç kuşkusuz şehrin en önemli sembollerinden birisidir. Yapımı tam 7 yıl, 5 ay ve 6 gün süren cami, klasik Türk sanatının başlıca örneklerinden birisidir.
Yapımı 1609 – 1616 yılları arasında gerçekleştirilen Sultanahmet Camii, Osmanlı Sultanı I. Ahmet tarafından yaptırılmıştır. Ayrıca bu eser, yapılan ilk orijinal 6 minareli cami olmasıyla biliniyor.
Sultanahmet Camii Mimarisi
Sultanahmet Camii, Mimar Sinan’ın bir eseri olmasa da, yapısal anlamda Mimar Sinan’ın eserlerinden izler taşıdığı aşikardır. Mimar Sinan’ın öğrencilerinden olan Mimar Sedefkâr Mehmet Ağa tarafından inşa edilen cami, rivayetlere göre Mimar Sinan’ın bir projesinin daha büyük ölçekli olarak inşa edilmiş halidir.
Sultanahmet Camii’nin mimari yapısı bir adet ana kubbeye, altı adet minareye ve sekiz adet ikincil kubbeye yer vermektedir. Tasarım, 200 yılı aşkın bir sürede gelişmiş Osmanlı mimarisinin bir eseridir.
Ayasofya‘nın kimi Bizans ve Hıristiyan öğelerini geleneksel İslam mimarisiyle sentezleyen Sultanahmet Camii, klasik dönemin son ve en büyük cami yapısı olarak kabul edilmektedir. Mimar Sedefkâr Mehmet Ağa, Mimar Sinan’ın fikirlerini bir araya getirerek ihtişamı ve görkemi hedeflemiştir.
Sultanahmet Camii, pek çok cami yapısında karşımıza çıkan kompleks bir yapıya sahiptir. Kompleks içerisinde kapalı çarşı, aşevi, okullar, hastane, Sultan Ahmet türbesi, Türk hamamı ve kervansaray gibi yapılar yer almaktadır.
Bir dış avlu tarafından çevrelenen tüm bu yapılar, yüksek bir podyum üzerine inşa edilmiştir ve caminin üç tarafında balkonlar bulunmaktadır. Avlunun iç iskeleti kubbeli bir pasaj şeklindedir. Burası, kemerlerin genişlediği ibadethane girişi haricinde her tarafta tek bir biçime yer verecek şekilde tasarlanmıştır. Avlunun batı girişinde, demirden yapılma bir kordon bulunmaktadır.
Bu kordonun, sultanın at sırtındayken kafasını çarpmaması ve bir ibadethaneye girdiği için kendisine çeki düzen vermesini hatırlatan bir nitelik taşıdığını savunan tarihçiler bulunmaktadır.
Ana kubbenin mimari tasarımı, yükseklikte 43 metreye ve çapta 23,5 metreye sahiptir. Mimar Sedefkâr Mehmet Ağa’nın mühendislik ve mimarlık yeteneklerini ortaya seren bu ana kubbe, yapıya ihtişam katmaktadır. Ek olarak, Sultanahmet Camii’nin toplamda 260 adet pençesi bulunmaktadır. Tasarım açısından bu pencereler nedeniyle ana kubbesi havada asılı duruyormuş hissi vermektedir.
Sultanahmet Camii Özellikleri
17. yüzyıl dolaylarında yapımına başlanan Sultanahmet Cami, 1609 – 1616 yılları arasında yapılmıştır. Maneviyata önem vermesiyle bilinen Osmanlı Sultanı I. Ahmet’in caminin temelini attığı bilinmektedir. Temel atma sırasında I. Ahmet tarafından kullanılan kazma, günümüzde Topkapı Sarayı‘nın bünyesinde sergilenmektedir.
Osmanlı toprakları içerisinde yer alan 6 minareli tek cami olması, Sultanahmet Camii‘ni daha özel kılmaktadır. O dönemlerde dünya üzerinde 6 minareye sahip olan tek cami Kabe’de yer aldığından, bu durum ilk başlarda Osmanlı Sultanı I. Ahmet’in eleştirilere maruz kalmasına neden olmuştur. Kutsal mekanlara saygısızlık yaptığı konusunda eleştirildiği için, Osmanlı Sultanı I. Ahmet çareyi Kabe’de bulunan camiye yedinci minareyi eklemekte bulmuştur.
Sultanahmet Camii, İslam mimarisinde genel olarak karşımıza çıkan sentezlere farklı bir boyut getirmektedir. Geleneksel İslam mimarisinde genellikle sade minare tasarımlarına yer verilirken, Sultanahmet Camii’nin minarelerinin süslemeleri oldukça dikkat çekmektedir ve yapıya bambaşka bir ihtişam katmaktadır.
Sultanahmet Camii İç Yapısı
Sultanahmet Camii’nin içi yapısı, büyük bir emek sonucunda oluşturulmuştur. Tam 7 yıl, 5 ay ve 6 gün süren çalışmanın eserini, iç mekanda görmek mümkündür.
Caminin süslemeleri, İznik’te bulunan çiniciler tarafından yapılmıştır ve 20 bini aşkın çini caminin iç süslemelerini oluşturmaktadır. Çinilerde laleler, çiçekler, serviler ve meyveler gibi süslemelere yer verilmiştir.
Bu çinilerin oluşturduğu atmosfer, Sultanahmet Camii’ne huzurlu ve ihtişamlı bir görünüm katmaktadır. Ayrıca, Blue Mosque olarak adlandırılmasının temel nedeni de, caminin iç yapısında çiniler yardımıyla oluşturulan mavi ışıktır.
Sultanahmet Camii’nin tavan ve kubbe işlemeleri, yapının 1985 senesinde UNESCO Dünya Miras Listesi’ne eklenmesindeki en büyük nedendir.
Caminin içerisinde bulunan bir diğer önemli unsur, mermerden yapılmış olan mihraptır. İnce bir işçiliğin emeği olan bu mihrap, iç mekanda kusursuz bir akustik sağlanmasına imkan tanımıştır. Bu nedenle, Sultanahmet Camii’nin bir ibadethane olarak son derece kullanışlı bir iç yapıya sahip olduğunu söyleyebilmek mümkündür.
Sultanahmet Camii’nin Bölümleri
Sultanahmet Camii, kompleks bir cami yapılanması olduğundan birçok farklı alana bölünmüştür. Bunlar ise;
1. Sultan I. Ahmet Türbesi
Sultanahmet Meydanı’nda yer alan Sultan 1. Ahmet Türbesi’nin yapımına Sultan 1. Ahmet’in ölümünü takip eden dönem olan 1617 senesinde başlanmış ve 1619 senesinde tamamlanmıştır. 16. yüzyıl türbeleriyle farklı bir mimari üsluba sahip olan türbenin kubbesi, çokgen bir kasnağın üzerine oturtulmuştur.
Türbenin girişi, üç bölümlü geniş bir revak şeklindedir ve her iki yana da mermerden sekiler yerleştirilmiştir. Türbe, günümüzde İstanbul Suriçi Sultanahmet Meydanı’nda ziyaretçileri kabul etmeye devam etmektedir.
2. Muvakkithane
Muvakkithaneler, Osmanlı Dönemi’nde insanların namaz vakitlerini öğrenebilmesi için 38 adet olarak inşa edilmiştir. Günümüze kadar gelmeyi başaran 29 adet muvakkithaneden birisi de Sultanahmet Camii’nde yer almaktadır. Yapının amacına uygun olarak kullanıldığı dönem göz önünde bulundurulduğunda, büyük pencereler halkın iç kısımda yer alan saatleri görmesi için son derece uygundur. Günümüzde yapı, Sultanahmet Camii Müze Ofisi olarak kullanılıyor.
3. Arasta Çarşısı
El sanatları bünyesindeki eşyaların satıldığı çarşı olan Arasta çarşısı, Sultanahmet Camii’nin arka tarafında Torun Caddesi’nin kuzey kısmında bulunuyor. Çarşı, 70’i aşkın dükkana yer veriyor. Osmanlı Dönemi’nde çarşının Sipahiler Çarşısı adıyla anıldığı da biliniyor.
4. Sıbyan Mektebi
1609 – 1619 yılları arasında yaptırılan ve Sultanahmet Camii’nin bölümlerinden birisi olan sıbyan mektebi, caminin dış avlu duvarının köşesinde konumlanmıştır. Küfeki taşından yapılan mektebin giriş katında dükkanlar ve çeşme, üst katında ise kare planına yer veren derslik bulunuyor. Sultanahmet’te 1912 senesinde çıkan bir yangın sonucunda zarar gören yapı, daha sonra restore çalışmalarıyla günümüzdeki halini almıştır.
5. Darüş-şifa
Günümüzdeki ismiyle hastane olarak adlandırabileceğimiz bu yapı, 17. yüzyılda yapılmıştır ve yapı içerisinde 26 oda bulunur. Ayrıca yapı içerisinde temizliğe önem verilmesinden ötürü bir hamama da yer verilmiştir.
6. Sultanahmet Hamamı
Sultanahmet Hamamı, bu bölümde çıkan bir yangın sonucunda büyük bir zarar görmüş ve yağmalanmıştır. Bu nedenle günümüzdeki hali, yapının orijinal hali değildir. Yapı, altıgen bir plana sahiptir ve yapıldığı döneme göre bu durum oldukça sıra dışıdır. Zaten Sultanahmet Camii’nin hemen hemen tamamı, görülmemiş bir ihtişama ve farklı bir mimariye sahiptir.
7. Hünkar Kasrı
Sultanın namaz öncesinde ve sonrasında ziyaretçileri kabul ettiği cami yanındaki bir konut, Hünkar Kasrı’dır. Bu yapı, günümüze ulaşana kadar birden fazla tadilat geçirmiştir. İki odadan oluşan yapı, günümüze gelene dek birçok yapısal özelliğini ve süslemesini kaybetmiştir.
Sultanahmet Camii Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Sultanahmet Camii hakkında bilinmesi gerekenleri özetlersek;
- Camide 6 minare ve 16 şerefeye sahip bir ana kubbe bulunuyor.
- Osmanlı’nın ilk ve tek 6 minareli camisi olma özelliğini taşıyor.
- Caminin iç yapısında 20 bini aşkın çini bulunuyor.
- Caminin temeli, Osmanlı Sultanı 1. Ahmet tarafından atılmıştır.
- Duvarlardaki tabletlerde ayetler ile 4 halifenin isimlerine yer verilmiştir.
- Sultanahmet Camii’nin Ayasofya‘ya bitişik bir konumda bulunması, dönüştürülmüş bir Hıristiyan kilisesine karşı kazanılan İslami bir zaferi temsil etmektedir.
Tüm bu özellikleriyle birlikte, Sultanahmet Camii İstanbul’un en gözde tarihi mekanlarından birisi olarak tanımlanmaktadır.
Sultanahmet Camii Ziyaretçilerin Dikkatine
Sultanahmet Camii’ni ziyaret edecek olan kişilerin ziyaretçi kurallarını bilmeleri gerektiğini düşünerek bu bilgileri de eklemek istedik. Camii giriş kapısının önünde kocaman Ziyaretçi kuralları pankartını da göreceksinizdir.
İbadet kurallarına uygun giyinmek veya örtünmeniz gerekmektedir.
Bayların şort giymesi, Bayanların kısa etek ve saçlarının açık olması ziyaret için uygun değildir. Örnek teşkili görselde inceleyebilirsiniz.
Ziyarete uygun giyinmeyenler ücretsiz verilen emanet giysileri ziyaret boyunca geri vermek koşuluyla ödünç alabilirler.
Cami ibadete açık olduğundan, ziyaret boyunca camii içerisinde yüksek sesle konuşmamaya dikkat etmeniz, ziyaret ve ibadet alanı olarak ikiye ayrılmış alanlarda ibadet alanında dua edenlere saygı göstermeniz bekleniyor.